Historia – Klub Sportowy AZS AWF Warszawa

Klub Sportowy AZS-AWF Warszawa powstał 24 listopada 1949 roku w Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie – największej uczelni akademickiej kultury fizycznej w Polsce, założonej w 1929 roku. Klub wyrósł z entuzjazmu do sportu powojennej młodzieży studenckiej oraz doświadczenia sportowo-szkoleniowego nauczycieli akademickich uczelni.

Decydującym faktem, umożliwiającym założenie Klubu, był dekret państwowy z 27 lipca 1949 roku, przekształcający Akademię Wychowania Fizycznego z wojskowej szkoły akademickiej na cywilną szkołę akademicką (Dz. U. RP. nr 41 z dnia 10 sierpnia 1949 roku) i przekazanej spod opieki Ministerstwa Obrony Narodowej pod patronat Głównego Urzędu Kultury Fizycznej.

AZS-AWF Warszawa był pierwszym akademickim klubem sportowym, założonym przy wyższej uczelni wychowania fizycznego pod nazwą AZS-AWF i jedynym tego typu stowarzyszeniem sportowym w Polsce do roku 1976. Klub kontynuował tradycje warszawskiego sportu akademickiego, sięgające 1916 roku.

Klub posiada autonomię i działa na podstawie statutu, który od 1949 roku ulegał licznym modyfikacjom. Ostatni statut został zatwierdzony przez Sąd Wojewódzki w Warszawie VII Wydział Cywilny i Rejestrowy 15 kwietnia 1997 roku; kolejne zmiany wprowadzono do niego 29 października 1998, 17 października 2001 roku i 26 października 2005 roku. AZS-AWF jest członkiem Akademickiego Związku Sportowego i używa godła, barw, flagi i znaków organizacyjnych AZS.

Władzami AZS-AWF Warszawa są: Walne Zebranie Członków, Zarząd Klubu i Komisja Rewizyjna. Pracą Zarządu Klubu kieruje prezes. W pierwszych latach działalności Klubu (1949-1954) funkcję tę pełnili studenci starszych roczników AWF; w późniejszych latach na czele Klubu stali pracownicy naukowo-dydaktyczni Uczelni; a ostatnio osoby spoza Uczelni, pełniące wysokie funkcje administracyjne w Warszawie.

W historii Klubu funkcję prezesów pełnili kolejno: Zbigniew Kmieć (1949-1950); Ryszard Przewęda (1950); Zenon Mauthe (1950-1953); Władysław Ejmont (1954-1957); Stefan Stokłosiński (1958-1961); Józef Szymczak p.o. (1961-1962); Walenty Kłyszejko (1962-1965); Zygmunt Szulc (1965-1972); Krystyna Lipska (1973-1980); Ryszard Wysoczański (1980-1983); Krystyna Lipska (1983-1985); Tadeusz Ulatowski (1985-1989); Krystyna Lipska-Skład (1989-1997); Wincenty Zeszuta (1997-1998); Wojciech Borowiak (1998-2001); Jacek Zdrojewski (2001-2005); Adam Krzesiński (2005-2009); Paweł Słomiński (2009-2013); Maciej Hartfil (2013- 2017); Mariusz Kosman (2017-2021); Artur Kruszewski (pełniący funkcję prezesa po śmierci ŚP. Mariusza Kosmana); Jolanta Żyśko (2023- do chwili obecnej). Najdłużej funkcję prezesa pełniła Krystyna Lipska-Skład (20 lat), której przyznano tytuł Honorowego Prezesa Klubu AZS-AWF.

Struktura organizacyjna Klubu ukształtowała się w pierwszych latach jego istnienia, lecz ulegała kilku przemianom.

W pierwszych kilkunastu latach AZS-AWF działał samodzielnie i równolegle z klubem AZS-Warszawa. W roku 1966 na mocy uchwały Kolegium Rektorskiego wyższych uczelni warszawskich i postanowień władz Akademickiego Związku Sportowego, Klub AZS-AWF Warszawa został przekształcony w „Międzyuczelniany Klub AZS-Warszawa”, obejmując swym zasięgiem całe środowisko studenckie Warszawy w zakresie sportu wyczynowego; w wyniku tego postanowienia sekcje sportowe AZS połączyły się z sekcjami sportowymi AZS-AWF Warszawa.

W roku 1974 po połączeniu Akademickiego Związku Sportowego ze Szkolnym Związkiem Sportowym (zgodnie z uchwałą I Konferencji Krajowej SZS-AZS z dnia 8.VI. 1973 r.), Klub przyjął nową nazwę: „Klub Sportowy SZS-AZS-Warszawa przy AWF”, integrując w sekcjach wyczynowych szkolenie młodzieży szkolnej i akademickiej. Nastąpił wówczas gwałtowny rozwój klubu w kategorii młodzieży.

Zgodnie z Zarządzeniem Przewodniczącego Głównego Komitetu Kultury Fizycznej i Turystyki z lutego 1975 roku, w sprawie rozwoju sportu kwalifikowanego w wyższych uczelniach wychowania fizycznego, 30 maja 1976 roku na Walnym Zebraniu Członków Klubu został przyjęty nowy statut Klubu, zatwierdzony 31 lipca 1976 roku przez Główny Komitet Kultury Fizycznej i Turystyki. W myśl nowego statutu Klub powrócił do pierwotnej nazwy AZS-AWF Warszawa i charakteru akademickiego klubu uczelnianego, zachowując jednak swój profil szkolno-akademicki. Była to ostatnia radykalna zmiana nazwy i struktury organizacyjnej Klubu. W czerwcu 1976 roku, w uznaniu zasług AZS-AWF dla rozwoju sportu w stolicy, Prezydent Miasta Stołecznego Warszawy – Jerzy Majewski nadał Klubowi status Klubu Ogólnowarszawskiego. AZS-AWF znalazł się w gronie pięciu czołowych klubów stolicy.

Uchwałą Zarządu Stołecznej Federacji Sportu z 18 lutego 1977 roku AZS-AWF został przyjęty w poczet członków Stołecznej Federacji Sportu, co przyczyniło się do uregulowania wielu spraw prawno-administracyjnych Klubu.

W latach 1976-1980 działała Rada Klubu, która była organem nadzorującym pracę Zarządu AZS-AWF. Kolejne reorganizacje sportu polskiego ominęły Klub, który koncentrował się na umacnianiu swej pozycji w sporcie kwalifikowanym – w środowisku studenckim i ogólnopolskim.

AZS-AWF jest wielosekcyjnym sportowym klubem uczelnianym. Wraz z powstaniem Klubu rozpoczęło działalność 7 sekcji sportowych: sekcja gimnastyki sportowej, lekkoatletyki, siatkówki męskiej i żeńskiej, szermierki, zapasów i żeglarstwa. W ten sposób zawiązał się silny trzon Klubu, który dał impuls do powstania kolejnych sekcji: bojerów, boksu, koszykówki żeńskiej i męskiej, piłki nożnej, piłki ręcznej żeńskiej i męskiej, podnoszenia ciężarów, pływania i skoków do wody, wioślarstwa i narciarstwa.

W połowie lat pięćdziesiątych w Klubie prekursorsko wprowadzono nowe dyscypliny sportu: akrobatykę sportową, gimnastykę artystyczną, podnoszenie ciężarów, judo i rugby, których pionierami w Polsce byli studenci i pracownicy AWF, jednocześnie członkowie AZS-AWF. Przyczynili się oni do tworzenia podstaw i rozwoju tych dyscyplin sportowych w Polsce; opracowali metody treningowe, system zawodów sportowych i przepisy, organizowali na terenie Uczelni kursy szkoleniowo-instruktorskie, nawiązywali pierwsze kontakty międzynarodowe. Z ich inicjatywy sporty te włączono do systemu dydaktycznego i specjalizacji AWF.

W latach siedemdziesiątych działało w Klubie najwięcej sekcji na poziomie wysokiego wyczynu sportowego, bowiem od 20 – 25 sekcji. Były to sekcje: akrobatyki sportowej, gimnastyki artystycznej, gimnastyki sportowej, judo, lekkoatletyki, koszyków kobiet i mężczyzn, piłki nożnej, piłki ręcznej kobiet i mężczyzn, piłki siatkowej kobiet i mężczyzn, pływania, podnoszenia ciężarów, rugby, skoków do wody, szermierki, wioślarstwa, zapasów i żeglarstwa. Krótko działały sekcje: bojerów, kick-boxingu, karate, tenisa i łyżwiarstwa. Sekcje sportowe AZS-AWF zawsze były silnymi ogniwami sportu studenckiego i warszawskiego.
W pierwszych latach działalności AZS-AWF sekcje Klubu skupiały tylko studentów i studentki AWF (około 70-80 procent ogólnej liczby młodzieży studenckiej AWF). Później w wyniku zmian statutowo-organizacyjnych sekcje rozszerzyły działalność na młodzież akademicką z innych uczelni warszawskich (UW, AM, PW, SGPiS i SGGW) oraz młodzież szkolną, zwłaszcza ze szkół mistrzostwa sportowego. Wraz z rozwojem sekcji sportowych wzrastała liczba członków Klubu. W latach pięćdziesiątych do Klubu należało około 500-600 członków. W okresie najbardziej dynamicznego rozwoju sekcji sportowych, w Klubie trenowało od 1500 – 1800 zawodników. Trudna sytuacja ekonomiczna w kraju utrudnia od kilkunastu lat utrzymanie wysokiej pozycji w sporcie kwalifikowanym. Wskutek trudności finansowych Klubu i braku wyników sportowych, a także malejącego zainteresowania studentów AWF sportem wyczynowym, w latach dziewięćdziesiątych zostało zawieszonych wiele sekcji. W roku 1996 działało jeszcze 15 sekcji, natomiast w roku 2004 pozostało tylko 9 sekcji: judo, lekkoatletyki, piłki ręcznej męskiej, pływania, rugby, siatkówki żeńskiej, szermierki, wioślarstwa i zapasów. Jednocześnie zaczęła maleć liczba członków Klubu (1993 – 1053 zawodników; 1996 – 893 zawodników; 2004 – 516 zawodników, 2008 – 1065 zawodników). Obecnie w Klubie działa 12 sekcji: futsal, jeździectwo, judo, lekkoatletyka, piłka ręczna, piłka siatkowa, pływanie, rugby, szermierka, taekwondo, wioślarstwo, zapasy.

Wielu czołowych zawodników AZS-AWF po ukończeniu studiów występuje w barwach innych klubów, często dopiero tam osiągając najwyższe kwalifikacje do mistrzostwa sportowego, reprezentacji kraju i zdobywania laurów sportowych.

Wiele doskonałych zawodniczek Klubu, które reprezentowały wysoki poziom światowy, nie uczestniczyło w igrzyskach olimpijskich, gdyż dyscypliny sportu, które uprawiały, nie były wówczas w programie olimpijskim (np. koszykówka żeńska). Liczne grono zawodników AZS-AWF po ukończeniu studiów w AWF i zakończeniu kariery sportowej, pełniło bądź pełni funkcje trenerów klubowych i kadry narodowej – polskich i zagranicznych, sędziów, kierowników różnych sekcji i klubów; są działaczami w polskich związkach sportowych, w międzynarodowych federacjach sportowych w PKOl i MKOl.